Paul Gilson and the Russians

Christine Van Den Buys, Jaak Van Holen

Research output: Chapter in Book/Report/Conference proceedingChapterpeer-review

Abstract

In januari 1887 woonde de jonge Paul Gilson het eerste concert bij dat volledig gewijd was aan de nieuwe Russische muziek van de Brusselse concertvereniging Concert Populaires. Hij was toen 21 jaar en was door dit concert ronduit overdonderd. Als jonge componist was Gilson op zoek naar voorbeelden, naar componisten die hij hem zouden kunnen inspireren. Dit was de weg die hij wilde bewandelen: het Russische pad. Het betekende meteen de start van een intensieve briefwisseling tussen Gilson en de Russische componisten. Voor zover we weten, is Gilson de enige Vlaamse componist die zo’n intensieve briefwisseling heeft gevoerd met Russische componisten.
Dit hoofdstuk wil het belang onderzoeken van de Russische componisten voor Gilsons œuvre. Vanaf 20 maart 1892, na het grote succes van de première van zijn symfonisch werk La Mer in de Koninklijke Muntschouwburg, benadrukten de meeste critici dat Gilson wel beïnvloed was door de Russische school, maar toch waren ze het er niet over eens waaruit die Russische invloed dan wel bestond. Wat Floris Van der Mueren toen schreef, is zelfs nu, anno 2022, nog steeds van kracht: ‘Tot heden heeft niemand konkreet [sic] aangetoond waarin die invloed schuil gaat’. Dit hoofdstuk wil, in aansluiting met de andere hoofdstukken van dit boek, op deze vraag een antwoord proberen te bieden.
Jurgen De Pillecyn analyseerde Gilsons theoretisch werk en volgens hem vond Gilson als componist inspiratie bij de Russen voornamelijk op het vlak van harmonisatie, orkestratie en motiefvorming. Als theoreticus nam Gilson in zijn Traité d’Harmonie tal van voorbeelden van Russische componisten op. Andere hoofdstukken wijzen er onder meer op dat Gilson een autodidact was die ontzettend veel leerde door het bestuderen van partituren van andere (Russische) componisten. Hij kopieerde de partituren, transponeerde ze en improviseerde vervolgens om de muziek goed onder de knie te krijgen. We weten ook dat hij een ontzettend rijke muziekbibliotheek had met honderden partituren.
Dit hoofdstuk wil, door de briefwisseling te analyseren tussen Gilson en de componisten van de Russische School, een scherpere blik werpen op deze Russische connectie. De brieven bleven tot nu toe ongepubliceerd. Een selectie van de belangrijkste brieven wordt in de bijlage van dit artikel geplaatst. In eerste instantie gaan we na met welke Russische protagonisten Gilson precies correspondeerde. Verder bekijken we ook de frequentie van de correspondentie en de inhoud van de brieven zelf. Kunnen we uit de brieven afleiden hoe hij zich heeft laten beïnvloeden? Op welke wijze verwierf hij die ontzettend rijke muziekbibliotheek? En waar en hoe kwam Gilson tenslotte in contact met deze componisten?
Translated title of the contributionPaul Gilson and the Russians
Original languageDutch
Title of host publicationPaul Gilson (1865-1942). Een Brusselse componist van de wereld.
EditorsKurt Bertels
PublisherASP Academic and Scientific Publishers
Chapter2
Pages77-149
Number of pages72
ISBN (Print)9789461173973
Publication statusPublished - 2022
EventPaul Gilson (1965-1942). Een Brusselse componist van de wereld, boekvoorstelling - Koninklijk Conservatorium Brussel, Brussels, Belgium
Duration: 16 Feb 202316 Feb 2023

Conference

ConferencePaul Gilson (1965-1942). Een Brusselse componist van de wereld, boekvoorstelling
Country/TerritoryBelgium
CityBrussels
Period16/02/2316/02/23

Cite this