Schönberg en het ontstaan van de dodecafonie: 'Algoritmische compositietechniek' avant la lettre

Zoals blijkt uit o.m. zijn 'Verklärte Nacht' en zijn 'Gurre-Lieder' beheerste Arnold Schönberg reeds op jonge leeftijd volkomen de conventies van de tonale muziek. Zijn daaropvolgende gedreven zoektocht naar de uiterste consequenties van deze romantische compositorische grammatica - hij wilde de grote Duitse muzikale traditie (Brahms) kunnen verstevigen en bestendigen - bracht hem op heel natuurlijke wijze tot een vrije atonaliteit, niet als tegengestelde, maar als verlengde van de tonaliteit. Deze nieuwe harmonische omgeving blijkt echter al snel zó enorm vrij te zijn, dat een nieuw stel regels onontbeerlijk wordt om deze ongebreidelde nieuwe mogelijkheden te leren beheersen. En zo heeft Arnold Schönberg met de dodecafonie ongewild ook het eerste 'algoritmische compositiesysteem' ontwukkeld, dé techniek bij uitstek van de componist van vandaag waarbij deze zélf de grammaticale regels opstelt - vaak zelfs verschillend van werk tot werk - van waaruit hij zijn inspiratie gestalte geeft.