Wie rijk is krijgt lekkers? De 'zoete hiërarchie' van hofdesserts in de negentiende eeuw

Desserten... ze zijn de kers op de taart van een diner of feest. Maar bestonden ze ook in de 18de en 19de eeuw? Hoe werden ze bereid? Verorberden alleen adel en burgerij zoet en snoep? Diverse auteurs uit de wetenschappelijke en culturele wereld zochten het uit. Zo kende koning Leopold II de status van suiker en daarom liet hij zijn familie en gasten luxueuze zoetigheden serveren. Gezwind werden frambozensorbets, soufflés met gekonfijt fruit en chocoladetaarten de koninklijke eetzaal binnengedragen. Omdat suiker in de 19de eeuw erg duur was, zorgden zoete nagerechten voor het nodige prestige. Ook op 'gewone' kastelen ontbraken desserten niet op het menu. Cuisinières, confituriers en banketbakkers werden daarvoor ingezet. Op het kasteel van Cortewalle was Engelse pudding erg in trek. Er was bovendien een zwarte page in dienst, ook wel 'le chocolat' genoemd, die warme chocolade in smetteloze witte porseleinen kopjes serveerde. Bij adellijke bals hoorde een uitgebreid dessertenbuffet met 'pièces montées', kunstig vervaardigde patisserie van soms een meter hoog. Meester van deze 'pièces montées' was de Franse topchef Antonin Carême (1784-1833), gegeerd bij tal van Europese vorsten en rijke bankiers. Steeds wist hij de dis te verbluffen met patisserie in de vorm van triomfbogen, gotische torens of Romeinse ruïnes. 'Uw maaltijden worden nog mijn dood', vertrouwde de Engelse kroonprins George IV hem vergenoegd toe.
Ging het societyleven in het 18de-eeuwse Brussel er even mondain aan toe? Welke gasten waren welkom op de salons van de aristocratie en wat betekende 'open tafel' houden? Lees meer over het prijskaartje van adellijke diners en waar u nog oude rekeningen of handgeschreven receptenboekjes kan terugvinden. Bijhorende illustraties doen u watertanden: menukaarten, gravures van patisserie uit kookboeken van weleer of een kiekje van een gegoede familie aan zee trots poserend met hun ijsjes.
Geleidelijk aan echter leerde ook de gewone man van desserten genieten. Wist u dat huishoudscholen rond de eeuwwisseling zelfs de bereiding van het zondagse gebak promootten? Koek of pannenkoeken, zo luidde het devies, hielden kroost en echtgenoten zoet en bevorderden aldus een goede gezins- én sociale sfeer. Ter prestige of als buffer tegen sociaal oproer: suiker, flan, jam, appelpoffertjes, chocola, ijsjes, wafels, vlaai of peperkoek... al dit lekkers komt aan bod. Heerlijk!