Een 'open klasklimaat' als conditie tot effectieve burgerschapseducatie. Een kwalitatieve studie vanuit het perspectief van leerkrachten in de derde graad basisonderwijs in Vlaanderen anno 2021.

Abstract

Een ‘open klasklimaat’ wordt in de literatuur positief geassocieerd met een aantal resultaten op het gebied van civic development en is tevens de meest onderzochte vorm van burgerschapseducatie. Daarnaast is er een consensus onder onderzoekers over het belang van de leerkrachten in het vormen van een ‘open klasklimaat’. Nochtans, wordt een ‘open klasklimaat’ in de recente onderzoeken voornamelijk gemeten via de perceptie van afzonderlijke leerlingen. Hoewel deze benadering zeker waardevol is, heeft dit geleid tot een lacune in het onderzoek omtrent de concrete handelingen van leerkrachten. Teneinde deze leemte in te vullen heeft deze masterproef tot doel om na te gaan hoe lerarencompetenties kunnen bijdragen tot het creëren van een open klasklimaat in de derde graad basisonderwijs. Hierbij is het eveneens de bedoeling om lerarencompetenties te identificeren die een ‘open klasklimaat’ tot stand brengen en zodoende de effectiviteit van burgerschapseducatie kunnen verhogen. Er werd geopteerd voor een kwalitatief onderzoeksdesign waarbij semi-gestructureerde interviews werden afgenomen met zes praktijkvertalers en achttien leerkrachten. Deze data werd vervolgens via het MAXQDA-analyseprogramma verwerkt aan de hand van een thematische analyse. Dit werd aangevuld met gestructureerde, niet-participerende klasobservaties van drie verschillende leerkrachten door middel van video-opnames en een observatieschema. In het licht van de onderzoeksresultaten kunnen de geïdentificeerde lerarencompetenties onderverdeeld worden op vlak van kennis, vaardigheden en attitudes. De manier waarop deze competenties bijdragen tot het vormen van een ‘open klasklimaat’ wordt geïllustreerd aan de hand van praktijkvoorbeelden uit de interviews en klasobservaties. Uit de analyse van de gegevens blijkt dat dertien leerkrachten hun klas effectief beschouwen als een democratische klas. Opvallend hierbij is dat de argumenten die ter ondersteuning van die stelling werden aangehaald enkel betrekking hebben op het geven van inspraak aan leerlingen over praktische en organisatorische zaken. Tot slot staan de leerkrachten en praktijkvertalers grotendeels positief tegenover een open klasklimaat in het basisonderwijs en wordt het positief geassocieerd met burgerschapseducatie.

Date of Award	2021
Original language	English