Netwerk voor vergelijkend onderzoek naar innovatief detentiebeleid en praktijk

De aanvragers van dit FWO Wetenschappelijk Onderzoeksnetwerk zijn allemaal high potential vroege carrière onderzoekers wiens:
onderzoek spitst zich toe op gevangenissen en andere detentiecentra zoals forensische ziekenhuizen. Ze studeren allemaal
detentiecentra vanuit een ander perspectief: penologie, recht, sociale psychologie, architectuur,
antropologie en sociologie. Bovendien bevinden ze zich in verschillende regio's: België (Vlaanderen, Wallonië
en Brussel), Nederland en Noorwegen. Het interdisciplinaire en internationale karakter hiervan
aanvraag, en daarmee de complementaire expertise van elke aanvrager, is zowel waardevol als noodzakelijk voor:
de voorgestelde bijdragen aan dit groeiende onderzoeksgebied van vergelijkende penologie.
Sinds 2019 is er in het Belgische gevangenisbeleid en -praktijk een trend naar kleinschalige detentie
faciliteiten. Enkele van de recente beleidsbeslissingen in dit verband werden genomen met verwijzing naar onderzoek
uitgevoerd in Noorwegen en in Nederland die ‘bewijzen’ dat deze faciliteiten humaner zijn, ondersteuning
re-integratie na vrijlating en het verminderen van de bekende schadelijke effecten van detentie. Deze nieuwe trend naar
verbeterde detentieomstandigheden zijn momenteel ingebed in een expansionistisch kader in België (d.w.z.
detentiecapaciteit vergroten). Daarentegen is in de academische wereld niet alleen de toegenomen kwaliteit van leven in
kleinschalige detentiefaciliteiten, maar ook de kwantiteit van de detentiecapaciteit als geheel staat ter discussie.
Deze realiteit roept nieuwe en uitdagende wetenschappelijke vragen op voor het groeiende veld van vergelijkende penologie.
Vergelijkende penologie is een relatief nieuw onderzoeksgebied dat tot doel heeft gevangenissen en strafsystemen te vergelijken van
verschillende landen of regio's. Bekend als uitdagend in praktische en methodologische termen: het is
vaak bekritiseerd omdat het kan leiden tot onevenwichtige vergelijkingen tussen strafsystemen en vanwege de
mogelijke misverstanden over vreemde talen en systemen (Nelken, 2010). Om deze problemen te vermijden, is een diepgaand begrip van de politieke, juridische en sociale context van gevangenisbeleid en -praktijken essentieel. Deze,
vereist op zijn beurt niet alleen vergelijkend maar ook interdisciplinair onderzoek, en dus grondig
internationale en interdisciplinaire samenwerking. Dit FWO Wetenschappelijk Onderzoeksnetwerk is gericht op:
deze uitdagingen te overwinnen en zo bij te dragen aan de broodnodige vergelijkende samenwerkingen op
detentieomstandigheden, strafrechtelijk beleid en vergelijkende penologie.
De kracht van het voorgestelde netwerk zit niet zozeer in de expertise van de individuele aanvrager, maar in de brede
interdisciplinair (penologie, recht, sociale psychologie, architectuur, antropologie en sociologie) en
internationaal en interregionaal karakter (België (Vlaanderen, Wallonië, Brussel), Nederland en
Noorwegen). Deze samenwerking zal leiden tot een diepgaand begrip van verschillende gevangenissystemen, detentie
omstandigheden en hun politieke, juridische en sociale context, die nodig is om evenwichtige en
methodologisch verantwoorde vergelijkingen. De opname van de verschillende regio's heeft nog minstens twee andere voordelen.
Ten eerste pakt het de versnippering van penologische kennis aan in België, een land waar penologische
kennis wordt onvoldoende uitgewisseld tussen de Nederlandstalige en Franstalige universiteiten. Ten tweede, de
netwerk omvat Nederlandse en Noorse onderzoekers die internationale onderzoekssamenwerking bevorderen en
zorgen voor een uitgebreid en geïnformeerd vergelijkend debat in de penologie. Dit is vooral zinvol
omdat Nederland en Noorwegen beide vaak worden gebruikt als (onnuchtere) ‘goede voorbeelden’ door de gevangenis
onderzoekers en nationale beleidsmakers.
Meer specifiek heeft dit FWO Wetenschappelijk Onderzoeksnetwerk een drieledig doel.
De eerste doelstelling is consolidering door het opzetten van een duurzaam onderzoeksnetwerk. Vroege carriere
onderzoekers op postdoctoraal niveau hebben kansen nodig om hun academische loopbaan verder te ontwikkelen.
Het opzetten en consolideren van dit onderzoeksnetwerk, ingebed in uitstekende onderzoeksgroepen, biedt:
veel van de nodige mogelijkheden zoals nationale en internationale contacten, opleidingsmogelijkheden,
en internationale onderzoeks- en onderwijsmobiliteit. Dergelijke kansen leiden tot gezamenlijke publicaties en
onderzoeksinitiatieven, en daarmee op toekomstige financieringsmogelijkheden en onderzoek. Bovendien is dit onderzoek
Netwerk zal een middel zijn om de studiekwaliteit en onderzoeksinspanningen te verbeteren door formele en
informele peer debriefing, kritische peer reviews en motiverende peer support.
De tweede doelstelling is innovatie door het delen en bevorderen van kennis. Door het organiseren van verschillende
activiteiten, zoals internationale digitale en ‘real life’ symposia en seminars, werkbezoeken, gastcolleges en
masterclasses, zal dit onderzoeksnetwerk fungeren als een forum voor internationale uitwisseling van lokale kennis
over onderzoek, praktijk en beleid. Hierdoor kunnen de aanvragers innovatieve interdisciplinaire en
vergelijkend onderzoek en onderzoeksvoorstellen van een kwaliteit die zonder een dergelijk netwerk niet bereikt kan worden.
De derde doelstelling is valorisatie door gezamenlijke publicaties, onderzoeksvoorstellen en kennisuitwisseling
met wetenschappers, praktijkmensen en beleidsmakers.