Adaptieve Strategieën voor de ontwikkeling van lexicale systemen

Deze thesis kan gesitueerd worden binnen een nieuw wetenschappelijk paradigma dat het ontstaan en de evolutie van talige conventies onderzoekt via evolutionaire taalspelen (language games). Mijn bijdragen hebben voor- namelijk betrekking op lexicale conventies en de stapsgewijze ontwikkeling van cognitieve structuren.
In deze thesis maak ik een onderscheid tussen twee benaderingen tot het probleem van lexicale taalontwikkeling. De eerste benadering poneert een strict onderscheid tussen conceptverwerving en lexicale taalverwerving. Con- cepten ontstaan grotendeels onafhankelijk van taal en als dusdanig kan het taalverwervingsprobleem gereduceerd worden tot het verbinden van woorden met concepten. In het derde hoofdstuk geef ik een overzicht van intersitua- tionele leeralgoritmen (cross-situational learning) die in het verleden reeds met succes toegepast werden op dit probleem.
De tweede benadering tot lexicale taalverwerving benadrukt een proces van constructie en graduele vorming van de betekenis van woorden. In het vierde hoofdstuk toon ik aan dat traditionele intersituationele leeralgoritmen niet geschikt zijn om deze benadering tot taalverwerving overtuigend te modeleren.
Ik argumenteer dat een oplossing tot dit lexicale probleem, eerder ver- rassend, kan gevonden worden in grammaticale theori ?en, zoals cognitieve grammatica en grammaticalisatie. In het vijfde hoofdstuk stel ik een strategie voor die compatibel is met de centrale principes van deze theori ?en en die drie tekortkomingen van de traditionele aanpak aankaart. Ten eerste maakt deze strategie geen oplijsting van concurrerende hypothesen. Een woord kan slechts geassocieerd zijn met ?e ?en betekenis. Ten tweede benadrukt deze strategie flexibel hergebruik van reeds bestaande woorden en ten derde worden betekenissen intern aangepast, gebaseerd op dit flexibel hergebruik. Ik toon aan dat dergelijke strategi ?en op een meer natuurlijke wijze omgaan met het probleem van lexicale taalverwerving en conventionalizatie.
In het laatste deel van de thesis begeef ik me buiten het lexicale domein in de richting van grammaticale categorisatie. De onderzoeksvraag is of de adaptieve leeralgoritmen uitgebreid kunnen worden naar het domain van grammatica en of ze het hoofd kunnen bieden aan nieuwe conventional- isatieproblemen die de stap naar grammatica met zich meebrengt.
Een overkoepelende bijdrage, die voornamelijk tot uiting komt in de eerste hoofdstukken, bestaat uit een overzicht van lexicale taalspelen. Dit overzicht toont de vooruitgang geboekt gedurende de afgelopen vijftien jaar. Hiertoe heb ik een uitgebreide selectie aan strategi ?en opnieuw ge ??mplementeerd, wat me ook toeliet om de strategi ?en uit te leggen en te vergelijken in eenzelfde multi-agent setting, gebruik makende van dezelfde data en parameters.