Sociaaleconomische gezondheidsverschillen: sociologische beschouwingen bij een empiristisch onderzoeksgebied

In de overwegend empirisch gerichte sociaalepidemiologische onderzoeksdiscipline heeft de zoektocht naar verklaringen voor sociaal-economische gezondheidsverschillen (SEGV) zich hoofdzakelijk gemanifesteerd door de identificatie van sociaal ongelijk verdeelde risicofactoren. In dit artikel wordt eerst een overzicht gegeven van de verschillende empirische verklaringsmechanismen voor SEGV. De overtuigende empirische bevindingen staan in contrast met een gebrekkige sociaalwetenschappelijke operationalisering van de achterliggende sociale verklaringsmechanismen voor SEGV. In deze bijdrage wordt het concept van fundamentele sociale oorzaken van ziekte, geïntroduceerd door Link en Phelan (1995), van een sterkere sociaaltheoretische basis voorzien. Een belangrijk aandachtspunt is de positie van deze fundamentele oorzaken binnen het "structure en agency-probleem" van de sociologie. Vervolgens worden de fundamentele oorzaken preciezer omschreven als "relationele sociale systemen van middelenallocatie". Centraal staat het betoog dat een zorgvuldige conceptualisering van de fundamentele sociale oorzaken noodzakelijk is om ze te kunnen identificeren. Dit wordt aangetoond aan de hand van twee voorbeelden.