Sociale klasse en sociaal erkende vaardigheden als fundamentele oorzaken van sociaal-economische gezondheidsverschillen binnen een werknemerspopulatie

Achtergrond. Het onderzoek naar sociaal-economische gezondheidsverschillen (SEGV) spitst zich toe op de oorzaken van sociale gezondheidsverschillen, verbonden met sociale posities in het arbeidsproces, de materiële levensstandaard en de opleiding. Kwantitatief empirisch onderzoek naar SEGV maakt traditioneel gebruik van beschrijvende sociaal-economische categorieën, zoals beroepenclassificaties. Critici wijzen erop dat dergelijke categorieën slechts empirische voorstellingen zijn van onderliggende meer fundamentele sociale processen die vorm geven aan de verdeling van middelen en risico's die van belang zijn voor de gezondheid. Doelstellingen. In deze paper worden SEGV binnen een werknemerspopulatie onderzocht. Centraal staat de stelling dat, om een beter inzicht te verwerven in de oorzaken van SEGV, de traditionele beschrijvende beroepencategorieën in empirisch onderzoek moeten worden vervangen door variabelen die beter aansluiten bij de hoger vernoemde fundamentele sociale processen. In deze paper worden sociale klasse en sociaal erkende vaardigheden naar voor geschoven als belangrijke fundamentele oorzaken van SEGV in een werknemerspopulatie. Sociale klasse wordt opgevat rond de relaties van eigendom en controle in het arbeidsproces. De vaardighedendimensie krijgt vorm als een trade-off tussen het hoogst bereikte opleidingsniveau en het expertiseniveau in het werk. De relatie tussen sociale klasse en vaardigheden met indicatoren van zelfgerapporteerde gezondheid en gezondheidsgerelateerde stressoren wordt vervolgens empirisch getest. Er wordt hiervoor gebruik gemaakt van data uit de Vlaamse Werkbaarheidsmonitor 2004, een cross-sectionele enquête bij meer dan 11.000 Vlaamse werknemers. Resultaten. Zowel sociale klasse als de vaardighedendimensie zijn significant geassocieerd met de prevalentie van algemene gezondheid, musculoskeletale klachten en algemeen emotioneel welbevinden. Daarnaast vertonen clusters van gezondheidsgerelateerde arbeidsomstandigheden een sterke relatie met de gezondheidsindicatoren en met sociale klasse en vaardigheden. Conclusie. De resultaten van de empirische analyses bevatten aanwijzingen om de hier voorgestelde operationaliseringen van sociale klasse en sociaal erkende vaardigheden te beschouwen als fundamentele sociale oorzaken van SEGV bij werknemers.